Z końcem września ub.r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19.06.2023, regulujące nowe zasady BHP pracy młodocianych. Zawiera ono zaktualizowany wykaz prac, do których osoby poniżej 18 roku życia nie są dopuszczane lub są dopuszczane warunkowo. Pracodawcy znajdą tam również dodatkowe wytyczne dotyczące oceny ryzyka zawodowego i nadzoru BHP nad pracą nieletnich.

Ogólne zasady zatrudniania młodocianych

Pracodawca musi zapewnić nieletnim pracownikom stały nadzór BHP, sprawowany przez nauczycieli lub instruktorów zajmujących się wdrażaniem do zawodu. Powinni oni stale monitorować, czy prace wykonywane przez osobę młodocianą odbywają się zgodnie z zasadami BHP i przyjętymi procedurami. Ewentualne błędy koryguje się na bieżąco.

Młodociani muszą także poznać i zrozumieć konsekwencje, jakie wykonywana praca może mieć dla ich zdrowia. Szkolenie BHP powinno wytłumaczyć im (w sposób zrozumiały!) na jakie zagrożenia są narażeni na stanowisku pracy i jakie sposoby zastosowano, by tym zagrożeniom zapobiegać. Dodatkowo, kurs BHP musi obejmować naukę prawidłowego korzystania ze środków ochrony indywidualnej, które to pracodawca ma obowiązek zapewnić (podobnie jak odzież i obuwie robocze). Zarówno za środki ochronne, jak i odzież nieletni nie płaci. Ich koszt ponosi pracodawca, są bowiem niezbędne do wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla zdrowia.

Oprócz obowiązkowego szkolenia BHP i stałego nadzoru BHP, osobie młodocianej przysługują dodatkowe przerwy w pracy. Pracodawca powinien zapewnić pomieszczenie, gdzie nieletni nie będzie narażony na działanie czynników szkodliwych, niebezpiecznych lub uciążliwych, jeżeli takie występują na terenie zakładu.

Do obowiązków pracodawcy należy też sporządzenie wykazu prac zabronionych młodocianym, jak również tych, które mogą oni wykonywać w ramach przygotowania zawodowego. Podczas tworzenia tego wykazu należy uwzględnić obowiązujące przepisy prawa. Powinien on również zostać skonsultowany z lekarzem medycyny pracy, zajmującym się profilaktyką zdrowotną.

Ocena ryzyka zawodowego w pracy młodocianych

Nowe rozporządzenie kładzie duży nacisk na ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy nieletniego. W przypadku niepełnoletnich jest ona o tyle istotniejsza, że nie zawsze mają oni świadomość konsekwencji swoich działań. Brakuje im doświadczenia, co może utrudniać przewidzenie skutków zachowań i prowadzić do wypadku przy pracy, urazów lub pogorszenia stanu zdrowia.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku zajmowanym przez nieletniego musi zawierać informacje o wyposażeniu tego stanowiska oraz organizacji pracy. Powinna pokazywać powiązania między procesami pracy oraz informować o zakresie, formie i sposobie korzystania z dostępnego wyposażenia zgodnie z zasadami BHP i dobrymi praktykami. Młodociany musi wiedzieć z jakimi (potencjalnie szkodliwymi) czynnikami będzie się stykał. W ocenie muszą się więc znaleźć analizy czynników pyłowych, fizycznych, chemicznych i biologicznych w środowisku pracy oraz informacje o ich wpływie na organizm ludzki.

Pracodawca powinien też pamiętać, że nie zawsze może zatrudnić niepełnoletnią osobę na stanowisku, gdzie będzie się ona stykała z czynnikami szkodliwymi dla swojego zdrowia. Rozporządzenie dopuszcza taką możliwość jedynie wtedy, gdy jest to konieczne do nauki zawodu, ale decyzja powinna być każdorazowo poprzedzona rzetelną oceną ryzyka zawodowego.

Dodatkowo ocena ryzyka zawiera dane dotyczące szkolenia BHP – opisuje jego zakres i poziom, a także określa jakie instrukcje powinny zostać przekazane młodym pracownikom przed rozpoczęciem pracy.

Prace zakazane

Nowe rozporządzenie zawiera również listę prac zakazanych nieletnim – takich, których pomimo ich zgody nie mogą podjąć. Do najważniejszych kategorii należą prace:

• wymuszające nienaturalną pozycję ciała oraz wysiłek fizyczny niewspółmierny do rozwoju i możliwości młodocianego
• zagrażające zdrowiu psychicznemu, prawidłowemu rozwojowi psychicznemu lub obciążające psychicznie
• w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami różnych rodzajów (np. chemicznymi, fizycznymi czy biologicznymi)
• zagrożone wysokim ryzykiem wypadku

W załączniku 2 rozporządzanie wymienia wyjątki, wskazując te prace, które młodociany może wykonywać, pod warunkiem, że są niezbędne do zdobycia umiejętności zawodowych lub kształcenia się w wybranym zawodzie.

Zmiana przepisów z pewnością pociągnie za sobą wzmożone kontrole PIP, których celem będzie sprawdzenie czy przepisy są przestrzegane. Firma Bezpieczna Praca z Pruszkowa pomoże się przygotować do wizyty Inspekcji Pracy, aktualizując dokumentację związaną z zatrudnianiem młodocianych, organizując dla nich szkolenia BHP i przygotowując ich do podjęcia pracy w zakładach i na budowach naszych klientów.