Budownictwo jest jedną z branż, w których wypadki przy pracy zdarzają się często (również te śmiertelne i ciężkie). Wielu z nich można by uniknąć. Zapewnienie odpowiednich warunków BHP na placach budowy wymaga jednak współdziałania wielu jednostek organizacyjnych.

Podstawą do stworzenia bezpiecznych warunków pracy i zapobiegania urazom jest przestrzeganie przepisów BHP. Powstały one po to, by minimalizować ryzyko związane z pracami niebezpiecznymi i negatywnym wpływem obowiązków zawodowych na zdrowie zatrudnionych. Niestety, często są traktowane jako niepotrzebne „wymysły” i „utrudnienia”.

Zapobieganie wypadkom przy pracy obejmuje działania wielowymiarowe i nie zależy tylko od jednej osoby lub instytucji. Na rzecz bezpieczeństwa muszą współdziałać wszystkie zainteresowane podmioty: pracodawcy, podwykonawcy, pracownicy i służba BHP. Działania te powinny być realizowane we wszystkich poniższych obszarach.

Warunki pracy

Jednym z najważniejszych elementów jest zapewnienie właściwych warunków pracy, w rozumieniu odpowiednio zabezpieczonego i wyposażonego stanowiska pracy. Sprawne maszyny i urządzenia, odpowiednie procedury ich używania, ocena ryzyka zawodowego, jak również właściwie dobrane środki ochrony indywidualnej i zbiorowej to podstawowe warunki bezpiecznego wykonywania zadań zawodowych. Za tą część odpowiada pracodawca.

Nadzór BHP

Drugim elementem jest właściwy nadzór BHP. Powinien on być sprawowany stale (na bieżąco), by móc wychwycić wszelkie problemy z organizacją pracy lub ignorowanie przepisów BHP przez pracowników. Szybka reakcja w takich sytuacjach pozwala uniknąć zagrożenia, a sugestie zmian i poprawy warunków pracy mogą zwiększyć bezpieczeństwo w przyszłości. Nadzór BHP musi współpracować z pracodawcą.

Szkolenia BHP

Trzecim elementem jest właściwa edukacja. Pracownik musi odbyć obowiązkowe szkolenie BHP, podczas którego poznaje reguły bezpieczeństwa i higieny pracy, a także uczy się stosować je w praktyce. Niestety, niekiedy te szkolenia są przeprowadzane bardzo pobieżnie, bez poświęcenia wystarczającej uwagi procedurom wykonywania pracy lub zaprezentowania właściwego sposobu korzystania z maszyn (instruktaż stanowiskowy). W efekcie pracownik nie wie dokładnie jak ma wykonywać swoje obowiązki, by nie zwiększać zagrożenia wypadkiem przy pracy. Szkolenie BHP powinno być regularnie ponawiane, by utrwalić tę wiedzę i zaktualizować ją w przypadku wystąpienia zmian w technologii, procesach, organizacji czy przepisach.

Organizacja pracy i placu budowy

Nie mniej ważne jest ustalenie ogólnych reguł funkcjonowania przedsiębiorstwa czy placu budowy. Podczas dnia przewija się tam wiele osób: dostawcy, pracownicy wykonawców, podwykonawcy, kontrole, specjaliści i inne osoby uczestniczące w procesie budowlanym. Ustalenie reguł wejścia tych osób (np. w postaci obowiązkowego szkolenia BHP, wyposażenia w odzież ochronną i kask) pozwala uniknąć zagrożeń, których na budowach nie da się wyeliminować. Dodatkowo osoba przeszkolona wie na co powinna uważać i jak poruszać się po placu, by nie narazić się na wypadek.

Pracodawca powinien zadbać również o właściwe przygotowanie placu budowy – rozplanowanie ciągów komunikacyjnych (oddzielających ruch pieszy od ruchu pojazdów), wydzielenie miejsc magazynowania i parkowania maszyn oraz ogrodzenie placu, by nikt postronny nie dostał się na jego teren. Ważne są także kwestie socjalne – przygotowanie odpowiednich pomieszczeń dla pracowników, zapewnienie im dostępu do szatni oraz urządzeń sanitarnych.

Służby kontrolne i inspekcje

Dużą rolę w zapobieganiu wypadkom przy pracy mają również służby publiczne, których celem jest monitoring przestrzegania BHP przez firmy i pracodawców, m.in. Państwowa Inspekcja Pracy. Po przeprowadzonej kontroli PIP i jej inspektorzy wydają zalecenia, które mają za cel wyeliminowanie błędów i nieskutecznych rozwiązań w dziedzinie BHP. Pracodawca ma obowiązek je uwzględnić, przyczyniając się tym samym do poprawy bezpieczeństwa w swojej firmie i/lub na placu budowy.

Służba BHP i specjaliści ds. BHP

Jak jeszcze można podnieść bezpieczeństwo pracy w budownictwie? Wśród dobrych pomysłów służących poprawie bezpieczeństwa na budowie wskazać można zlecenie niektórych działań podmiotom zewnętrznym. Są one wyspecjalizowane do tego typu analiz, a brak przynależności do konkretnej firmy sprawia, że cechuje je obiektywizm spojrzenia.

Outsourcing usług BHP ma wiele zalet. Za takim rozwiązaniem przemawia z pewnością ekspercka wiedza z zakresu BHP i wieloletnie doświadczenie (często branżowe – niektóre firmy specjalizują się w wybranych branżach). Plusem jest również pełny zakres usług: specjaliści zorganizują odpowiednie szkolenie BHP dla pracowników, zapewnią nadzór BHP nad wykonywanymi pracami i poprowadzą dokumentację. Często reprezentują też pracodawcę przed organami publicznymi (np. podczas kontroli PIP), jak również doradzają w zakresie zmian organizacyjnych i technologicznych. Zaletą jest też z pewnością elastyczność i możliwość wyboru zakresu usług: od jednorazowego audytu BHP, aż po stałą współpracę. Warto więc skorzystać – daje to pewność, że wdrożone rozwiązania będą skuteczne i zgodne z prawem.