Szkolenia BHP są obowiązkowe dla wszystkich pracowników i zabronione jest podejmowanie pracy bez ich ukończenia. Są one realizowane w czasie pracy, opłacane przez pracodawcę, a za spędzony na nich czas pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Pracodawca może również skierować pracownika na szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe. Nie zawsze są one obowiązkowe i często powstaje problem z ich rozliczeniem. Nie ma bowiem zgodności czy czas odbywania takiego szkolenia zaliczać do czasu pracy.

Szkolenia podnoszące kwalifikacje – kiedy się odbywają?

Kursy podnoszące kwalifikacje powinny się odbywać w czasie uzgodnionym z pracownikiem (takiego obowiązku nie ma w przypadku szkoleń BHP, które mają miejsce w czasie pracy lub są rozliczane jak czas pracy). Doszkalanie zawodowe może się odbywać zarówno w czasie pracy, jak i w czasie wolnym. Rodzi to jednak różnice przy rozliczaniu go.

Pojawiają się różne interpretacje dotyczące czasu kursów podnoszących kwalifikacje. O ile w przypadku szkoleń BHP nie ma żadnych wątpliwości, o tyle kursy doszkalające bywają uznawane za czas pracy, jak również niezaliczane do niego.

Co do zasady, szkolenia kwalifikacyjne są liczone jako czas pracy, jeżeli odbywają się w godzinach pracy (zgodnie z harmonogramem pracownika). Jeżeli szkolenie przeciąga się poza ten okres, wówczas pracownikowi nie przysługuje rozliczenie godzin nadliczbowych lub rekompensata w postaci czasu wolnego. Wynika to z tego, że szkolenie nie jest uważane za wykonywanie pracy na polecenie pracodawcy, więc nie obowiązują tutaj przepisy Kodeksu Pracy.

Jeżeli w dokumentach wewnętrznych firmy (np. w regulaminie pracy lub umowie o pracę) są zapisy dotyczące obowiązku doszkalania się, wówczas takie szkolenia są obowiązkowe dla pracownika. W tych przypadkach rozlicza się je jak szkolenia BHP, czyli odbywające się w czasie pracy, z zachowanym prawem do wynagrodzenia.

Pracownik, który bierze udział w kursie doszkalającym za zgodą pracodawcy, otrzymuje urlop szkoleniowy lub zostaje zwolniony z wybranej części dnia pracy. Ma mu to zapewnić możliwość uczestniczenia w kursie. W obu tych sytuacjach pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.

Czy pracownik może odmówić udziału w szkoleniu podnoszącym kwalifikacje?

Pracodawca powinien ułatwić pracownikowi podnoszenie kwalifikacji, np. przez wysyłanie go na odpowiednie kursy zawodowe. Pracownik (w niektórych sytuacjach) może odmówić udziału w takim szkoleniu, ale powinien się liczyć z konsekwencjami.

Odmowa może bowiem spowodować obniżenie wynagrodzenia lub przeniesienie na inne stanowisko (np. wtedy, gdy do wykonywania obowiązków są potrzebne określone uprawnienia lub zapoznanie z nową technologią). Niekiedy będzie skutkowała rozwiązaniem umowy o pracę (np. gdy zmieniły się przepisy prawa i pracownik nie może dłużej pracować na swoim stanowisku bez ukończenia kursów doszkalających). Każda sytuacja powinna być interpretowana indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności.

Odmowa nie jest możliwa, jeżeli zapis o obowiązkowych szkoleniach został umieszczony w dokumentach wewnątrzzakładowych lub umowie o pracę.