Praca zdalna już na stałe zagościła w polskim systemie prawnym. Wiele osób pracujących przy komputerze (m.in. naszych klientów z Warszawy, Pruszkowa, Piastowa czy Grodziska Mazowieckiego), decyduje się łączyć tradycyjne formy wykonywania obowiązków z pracą zdalną. Często jednak zapominają, że stanowisko do pracy w domu również musi spełniać wymogi BHP i ergonomii.

Pracodawcy, chcąc uniknąć wypalenia u pracowników i urazów, powinni zorganizować dodatkowe szkolenia BHP, podczas których przedstawią zasady organizacji zarówno stanowiska pracy, jak i obowiązków zawodowych w warunkach domowych.

Ocena ryzyka zawodowego przy pracy zdalnej

Największymi zagrożeniami pracy zdalnej są:

• Przeciążenie pracą, spowodowane brakiem właściwej organizacji zadań. Wiele osób ma problem ze zorganizowaniem dnia pracy, zapominając o przerwach oraz o czasie na wypoczynek. Praca w domu sprzyja spędzaniu długich godzin przy komputerze i wykonywaniu więcej niż zazwyczaj. Trudnością jest również planowanie dnia i realizacja obowiązków w terminie.
• Stres, z powodu izolacji społecznej oraz konieczności łączenia życia zawodowego i rodzinnego. Niektórzy pracownicy (np. opiekujący się małymi dziećmi) muszą łączyć pracę zawodową z obowiązkami rodzinnymi. Utrudnia to koncentrację i może prowadzić do napięcia i stresu. Jednocześnie praca poza budynkiem firmy uniemożliwia spotkania i budowanie relacji ze współpracownikami, co powoduje poczucie izolacji, mogącej prowadzić do depresji i wypalenia.
• Zbytnie obciążenie układu kostno–szkieletowego oraz wzroku. Brak właściwej organizacji miejsca pracy lub praca w warunkach niespełniających wymogów ergonomii prowadzi do bólu kręgosłupa i napięcia mięśni. Jest to częstsze u osób, które nie są aktywne fizyczne. Z powodu długotrwałej pracy przed komputerem cierpi również wzrok, czego efektem są problemy z akomodacją oka oraz łzawienie, zaczerwienienie i pieczenie oczu.

Szkolenia BHP pomogą pracownikom zrozumieć istotę problemów pracy zdalnej, a także dostarczają gotowych rozwiązań, które można wdrożyć w warunkach domowych.

Organizacja przestrzeni i miejsca do pracy

Pracownik powinien zapewnić sobie wystarczającą przestrzeń do pracy, jak również wydzielić miejsce, w którym będzie wykonywał obowiązki zawodowe (jest to zalecane). Ważne jest dobrze dobrane oświetlenie, które równomiernie obejmie cały obszar roboczy (klawiaturę, biurko) i nie będzie się odbijało w monitorze. Miejsce powinno być na tyle ciche, by można się było skoncentrować i uporządkowane, by ograniczyć ryzyko np. potknięcia. Zabronione jest korzystanie z uszkodzonych lub niesprawnych urządzeń (nie tylko sprzętu komputerowego, ale również np. czajnika czy ekspresu do kawy).

Wiele osób pracuje z laptopem na kolanach lub siedząc w fotelu. Naraża to pracownika na promieniowanie elektromagnetyczne i powoduje dodatkowe obciążenie kręgosłupa. Zgodnie z zasadami BHP powinno się pracować przy biurku, siedząc na odpowiednio dobranym i wyregulowanym krześle. Blat powinien zapewnić wystarczającą powierzchnię na postawienie sprzętu komputerowego. Krzesło musi mieć regulację wysokości siedziska oraz oparcia. (zalecane wysokości to ok. 40-50 cm dla siedziska i dopasowanie wygięcia oparcia do lędźwiowego odcinka kręgosłupa).

Warto stosować różnego rodzaju udogodnienia, które ułatwiają zachowanie ergonomii pracy w domu. Mowa np. o słuchawkach z mikrofonem, stacjach dokujących czy podstawkach pod laptopa. Ponieważ nie wszyscy pracownicy są na bieżąco z nowościami, można im podpowiedzieć gotowe rozwiązania podczas szkolenia BHP poświęconego zagadnieniom ergonomii pracy na stanowisku komputerowym.

Wsparcie psychiczne w pracy zdalnej

Praca zdalna może być dla wielu osób stresująca, ze względu na ograniczenie kontaktów twarzą w twarz i konieczność połączenia obowiązków domowych z zawodowymi. Podczas szkolenia BHP pracownicy powinni nauczyć się właściwej organizacji dnia. Problemy mogą być dwojakiego rodzaju:

1. Przy pracy zdalnej istnieje pokusa, by siedzieć „do oporu”. Jest to obciążające zarówno fizycznie (kręgosłup, wzrok), jak i psychicznie. Taką osobę warto przeszkolić pod kątem planowania swojego dnia pracy i przyjrzeć się, czy nie ma zbyt wielu obowiązków. Jednocześnie przydatna będzie nauka efektywnego wykorzystywania czasu oraz robienia przerw dla odpoczynku.
2. Dla wielu młodych rodziców lub opiekunów problemem może być wygospodarowanie czasu, który mogą przeznaczyć wyłącznie na pracę. To skutkuje brakiem koncentracji, ciągłym przerywaniem zadań i spadkiem efektywności. Jednocześnie rodzi stres, związany z konfliktem między chęcią spędzania czasu z rodziną a koniecznością wywiązania się z obowiązków zawodowych. Rozwiązaniem jest ustalenie z domownikami godzin pracy (kiedy nie powinno się przeszkadzać), pomoc w zorganizowaniu opieki nad dziećmi lub elastyczny czas pracy.

W trakcie szkolenia BHP poświęconemu ergonomii i efektywności pracy zdalnej warto zapytać pracowników, co sprawia im największą trudność i które tematy powinny być poruszone. Odpowiednio dobrana tematyka pozwoli na skuteczną profilaktykę zdrowia i pomoże zachować wysoką wydajność w pracy, pomimo wykonywania jej poza biurem.