17 maja 2024 mija okres przejściowy i w życie nowe przepisy BHP – Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej, które zmienia wymogi BHP na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Dla pracodawców to ostatni dzwonek, by podjąć działania dostosowujące te stanowiska do nowych wytycznych.

Najważniejsze zmiany BHP

Zmiany wynikają m.in. z dostosowywania polskich przepisów do wymogów i dyrektyw Unii Europejskiej. Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, wprowadza najwyższe standardy ochrony zdrowia na tych stanowiskach. W Rozporządzeniu znalazła się nowa definicja stanowiska pracy, zapisy dotyczące soczewek kontaktowych oraz pracy na laptopach.

Definicja stanowiska pracy

Od 17 maja zmianie ulega definicja stanowiska pracy, która została doprecyzowana i rozszerzona. Stanowiskiem pracy staje się przestrzeń, gdzie ta praca jest wykonywana oraz wyposażenie, niezbędne do realizacji obowiązków zawodowych. Rozporządzenie wymienia dwa jego rodzaje:

• Podstawowe – monitor, klawiatura, myszka, oprogramowanie, ale również odpowiednie meble – krzesło i stół.
• Dodatkowe (opcjonalne) – niektóre urządzenia peryferyjne (takie jak np. drukarka czy skaner) oraz inne akcesoria mogące pozytywnie wpływać na ergonomię pracy (np. podnóżek lub uchwyt na dokumenty).

W załączniku do Rozporządzenia doprecyzowane są minimalne wymagania dla stanowisk pracy z komputerem, uwzględniające wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Przede wszystkim urządzenia i meble muszą mieć możliwość regulacji, by nie powodować obciążenia układu kostno-mięśniowego i przeciążenia narządu wzroku.

• Ekran monitora musi mieć możliwość regulacji położenia, a obraz na nim powinien być czytelny, wyraźny i nie migotać. Wymagana jest możliwość zmiany ustawień obrazu (np. kontrastu czy jasności). Podobnie klawiatura – litery muszą być czytelne, a całość powinna być matowa, by nie odbijać światła.
• Miejsce pracy powinno zapewniać wystarczającą przestrzeń do wygodnego siedzenia, jak również zmiany pozycji (dotyczy to również przestrzeni pod biurkiem). Stanowisko pracy musi być tak zorganizowane, by pracownik nie był narażony na odbicia światła (np. słońca w monitorze) oraz miał wystarczająco dużo miejsca na wygodne ułożenie rąk podczas pracy na klawiaturze (z podparciem przedramion). Miejsce pracy musi być łatwo dostępne i dobrze oświetlone. Wszystkie niezbędne rzeczy do wykonywania pracy (np. dokumenty) zatrudniony musi mieć w zasięgu ręki.
• Krzesło i stół muszą mieć opcje regulacji i zapewniać możliwość ustawienia ergonomicznej pozycji pracy przed monitorem. Siedzisko musi być wyprofilowane, z uwzględnieniem podparcia okolicy lędźwiowej kręgosłupa, stabilne, a także pozwalać się regulować w wielu płaszczyznach (wysokość, kąt pochylenia oparcia). Podłokietniki mają pozwalać na swobodne opieranie rąk, by przeciwdziałać zmęczeniu mięśni.
• Zaleca się by klawiatura i myszka były osobnymi elementami. Pracownik może sobie zażyczyć również podnóżka oraz uchwytu na dokumenty, jeżeli wpłynie to pozytywnie na ergonomię jego stanowiska pracy.

Soczewki kontaktowe i okulary

Dotychczas rozporządzenie nie wspominało o soczewkach kontaktowych, które stają się coraz popularniejsze. Zostały one uwzględnione w aktualnej nowelizacji. Dzięki temu zapisowi, pracownik może zwrócić się do pracodawcy również o dofinansowanie do zakupu szkieł kontaktowych (lub okularów korekcyjnych – w zależności od tego, czego używa na co dzień), jeżeli na jego stanowisku pracy taka korekta wzroku jest wymagana.

Laptopy – systemy przenośne

Rozporządzenie odniosło się w końcu do stanowisk pracy, na których korzysta się z laptopów – ta dziedzina dotychczas nie była uregulowana, mimo że wiele osób pracuje właśnie na komputerach przenośnych.

Wprowadzane zmiany prawne jasno precyzują zasady pracy z laptopami. Jeżeli pracownik spędza przed komputerem przenośnym przynajmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy powinien otrzymać od pracodawcy monitor stacjonarny lub podstawkę pod laptopa. Pozwolą one w ergonomiczny sposób ustawić ekran i zminimalizować obciążenie odcinka szyjnego kręgosłupa. Zmęczeniu rąk ma zapobiegać osobna myszka i klawiatura.

Chociaż rozporządzenie nie stawia tego wymogu, pracownicy, których dotyczą zmiany, powinni odbyć szkolenie BHP przypominające zasady właściwej organizacji stanowiska pracy, ustawienia urządzeń i ergonomicznej pozycji przy komputerze. Pozwoli im to w pełni skorzystać z nowych przepisów wprowadzonych Rozporządzeniem, jak również zapobiec nadmiernemu obciążeniu mięśni i układu szkieletowego, mogących prowadzić do chorób zawodowych i urazów.