Wstępne dane Głównego Urzędu Statystycznego za okres styczeń – wrzesień 2021 roku wskazują na wzrost liczby wypadków przy pracy. W bieżącym roku wzrósł wskaźnik wypadkowości (wyniósł on 3,23, a rok wcześniej, w tym samym okresie – 2,96) i ogólna liczba osób, które zostały poszkodowane w trakcie wypadków przy pracy (o 8,6%, bez wypadków śmiertelnych i ciężkich).
Wskaźnik wypadkowości
Wskaźnik wypadkowości jest wartością informującą o liczbie wypadków na 1000 osób pracujących. Najniższy w trzech kwartałach 2021 był w województwie mazowieckim, małopolskim i podkarpackim. Najwięcej incydentów miało miejsce w województwach opolskim, podlaskim oraz warmińsko-mazurskim.
W podziale na branże, najbardziej narażeni na wypadki są zatrudnieni w górnictwie i przemyśle wydobywczym (9,89). Kolejne w zestawieniu są gałęzie gospodarki związane z dostawą wody i gospodarowaniem odpadami (8,15) oraz opieka zdrowotna (5,29). Najbezpieczniej pracuje się w informacji i komunikacji (0,45), ubezpieczeniach i finansach (0,69) oraz w usługach (0,77).
Przyczyny wypadków przy pracy
Wśród przyczyn wypadków przy pracy przeważają te, które zależą od pracownika. Aż 60,4% wszystkich incydentów wynikało z nieprawidłowego zachowania zatrudnionego. Na trzecim i czwartym miejscu w kolejności jest niewłaściwe, samowolne zachowanie się pracownika (ok. 7%) oraz błędy w posługiwaniu się czynnikiem materialnym (ok. 6% przyczyn). Dodając do tego nieużywanie sprzętu ochronnego oraz stan psychofizyczny nie pozwalający na podjęcie obowiązków (oba po ok. 2%) daje to prawie 80% wypadków przy pracy, których przyczyna leży po stronie pracownika.
Wśród przyczyn znaleźć można również te, za które odpowiada pracodawca. Do najczęściej spotykanych należą: niewłaściwy stan czynnika materialnego (ok. 8% przyczyn), źle zorganizowane stanowisko pracy (ok. 6%) lub błędna organizacja pracy (ok. 4%).
Inne stanowią ok. 4% wszystkich przyczyn.
Czynności wykonywane w czasie wypadku
Raport GUS wymienia również czynności, które pracownik wykonywał w momencie, gdy przydarzył się incydent. Najniebezpieczniejsze okazało się poruszanie (prawie 39%), a następnie operowanie przedmiotami (17%) oraz transport ręczny (prawie 15%).
Najmniej wypadków wydarzyło się, gdy pracownik nie zajmował się niczym konkretnym (kategoria obecność – 2,7%) oraz przy kierowaniu, jeździe środkami transportu oraz obsłudze ruchomych urządzeń (5,8%).
Wydarzenia powodujące urazy
Wśród wydarzeń powodujących urazy przodują uderzenia i zderzenia z obiektami – jest to ponad połowa wszystkich zdarzeń. Najwięcej jest incydentów polegających na uderzeniu w nieruchome obiekty (aż 33% wszystkich wypadków), ale nie brak również tych, które dotyczą kolizji z obiektami będącymi w ruchu (ok. 20%).
Kolejnym jest kontakt z przedmiotami mogącymi uszkadzać skórę i ciało (szorstkimi, ostrymi lub chropowatymi) – ok. 18%. Podobny wpływ na wystąpienie urazu ma obciążenie psychiczne lub fizyczne (ok. 16%).
Najczęstszymi urazami (prawie 80% wszystkich uszkodzeń ciała) są urazy kończyn górnych (43,1%) i dolnych (36,4%).
Podsumowanie
Wstępny raport GUS dotyczący wypadków przy pracy za trzy pierwsze kwartały 2021 roku wskazuje na wzrost liczby incydentów. Wzrosła liczba wypadków z innym skutkiem oraz wypadków śmiertelnych (te drugie stanowią 0,3% wszystkich incydentów). Nieco zmalała liczba wypadków ciężkich. Te dane mogą jednak ulec zmianie po opublikowaniu pełnych statystyk za 2021 rok.
Wśród najczęstszych przyczyn wciąż dominują problemy po stronie pracownika. Raport nie precyzuje jakie są przyczyny niewłaściwych zachowań zatrudnionego lub błędów w obsłudze maszyn i urządzeń. Może to być zarówno np. ignorowanie przepisów lub szkoleń BHP, jak również roztargnienie, nieuwaga czy pośpiech.
Wstępne dane GUS pokazują, że przed służbą BHP w firmach wciąż stoi wiele wyzwań. Przede wszystkim jest to konieczność uświadamiania pracownikom konsekwencji ignorowania zaleceń bezpieczeństwa i higieny pracy. Warto zwracać na to uwagę w trakcie okresowego szkolenia BHP. Nadzór BHP w przedsiębiorstwie powinien również monitorować przestrzeganie przez pracowników już wdrożonych zaleceń, jak również pracować nad optymalizacją organizacji i stanowisk pracy. Te działania wpłyną na zmniejszenie ryzyka zawodowego i ograniczą liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy.
Wszystkie dane przedstawione w artykule pochodzą z Raportu GUS „Wypadki przy pracy w okresie styczeń-wrzesień 2021 roku – dane wstępne”, dostępnym na stronie GUS.
